Làm sao để kéo dài tuổi thọ phớt máy bơm trong điều kiện vận hành khắc nghiệt?

Làm sao để kéo dài tuổi thọ phớt máy bơm trong điều kiện vận hành khắc nghiệt?

Trong các ngành công nghiệp như hóa chất, thực phẩm, dầu khí, khai khoáng… việc sử dụng máy bơm để vận chuyển chất lỏng có tính ăn mòn, nhiệt độ cao hoặc nhiều hạt rắn là điều thường xuyên. Trong những môi trường này, phớt máy bơm phải làm việc liên tục với áp lực lớn. Vậy làm sao để đảm bảo phớt hoạt động ổn định, kéo dài tuổi thọ mà không làm gián đoạn dây chuyền sản xuất?

Bài viết này sẽ cung cấp cho bạn những chiến lược thiết thực để sử dụng và bảo vệ phớt bơm hiệu quả trong các điều kiện vận hành khắc nghiệt.

1. Hiểu rõ tính chất môi trường vận hành

Trước khi chọn và sử dụng phớt, điều quan trọng đầu tiên là cần hiểu rõ về môi trường làm việc của bơm. Một số yếu tố ảnh hưởng trực tiếp đến tuổi thọ phớt gồm:

• Nhiệt độ chất lỏng: Nếu chất bơm quá nóng (trên 90°C), phớt thông thường sẽ nhanh chóng bị biến dạng.
• Tính ăn mòn: Dung dịch có tính axit, kiềm, hoặc chứa muối dễ làm hỏng vật liệu mặt phớt và các vòng làm kín.
• Tạp chất rắn: Cát, bùn, cặn lơ lửng làm tăng ma sát và mài mòn nhanh.
• Áp lực cao hoặc dao động: Làm các mặt phớt mất tiếp xúc ổn định, gây rò rỉ.

Việc hiểu rõ các yếu tố này giúp người dùng lựa chọn đúng loại phớt và có kế hoạch bảo trì hợp lý.

2. Chọn đúng loại phớt bơm cho môi trường khắc nghiệt

Không phải loại phớt bơm nào cũng có thể dùng trong mọi điều kiện. Dưới đây là một số gợi ý phù hợp cho từng môi trường:

1. Môi trường nhiệt độ cao

• Nên sử dụng phớt có mặt làm kín bằng silicon carbide hoặc carbon graphite.
• Vật liệu gioăng nên chọn loại Viton hoặc PTFE chịu nhiệt.

1. Chất lỏng ăn mòn

• Phớt làm bằng vật liệu không kim loại như PTFE, ceramic, hoặc các hợp kim đặc biệt (Hastelloy, Monel).
• Tránh sử dụng phớt có thành phần thép thông thường dễ bị ăn mòn.

1. Nhiều tạp chất

• Dùng phớt đôi (double mechanical seal) để tăng hiệu quả làm kín.
• Kết hợp với hệ thống rửa mặt phớt bằng dung dịch sạch để giảm cặn bám.

Việc chọn đúng phớt không chỉ giúp hệ thống bơm hoạt động trơn tru mà còn kéo dài thời gian giữa hai lần bảo trì.

3. Áp dụng kỹ thuật lắp đặt chính xác

Ngay cả phớt chất lượng cao cũng có thể hỏng sớm nếu lắp đặt không đúng kỹ thuật. Một số nguyên tắc cần đảm bảo:

• Vệ sinh sạch mặt trục và buồng phớt trước khi lắp đặt.
• Không để các chi tiết bị lệch trục hoặc không đồng tâm.
• Bôi trơn nhẹ bề mặt lắp ráp bằng dầu silicone hoặc mỡ chuyên dụng.
• Siết bu lông đều lực, tránh lệch mặt phớt.

Nếu có thể, hãy nhờ kỹ thuật viên có kinh nghiệm hỗ trợ để giảm rủi ro lỗi do thao tác sai.

4. Sử dụng hệ thống phụ trợ cho phớt

Trong điều kiện cực kỳ khắc nghiệt, chỉ một mình phớt máy bơm không thể đảm đương nhiệm vụ bảo vệ toàn hệ thống. Khi đó, bạn nên xem xét trang bị thêm:

1. Hệ thống rửa phớt (seal flush system)

• Bơm dung dịch sạch liên tục qua khu vực mặt phớt.
• Ngăn chất bẩn hoặc nhiệt độ cao tiếp xúc trực tiếp với phớt.

1. Phớt đôi (double seal) kết hợp bể chứa trung gian (barrier fluid)

• Một lớp chất lỏng được bơm vào giữa hai phớt giúp làm mát và bôi trơn.
• Hiệu quả cao trong các bơm hút chân không, bơm hóa chất nguy hiểm.

1. Cảm biến giám sát rò rỉ hoặc nhiệt độ phớt

• Giúp phát hiện sớm hiện tượng bất thường, chủ động thay thế phớt trước khi sự cố xảy ra.

5. Lập kế hoạch bảo trì định kỳ

Trong vận hành công nghiệp, phòng ngừa luôn rẻ hơn sửa chữa. Dưới đây là lịch bảo trì cơ bản bạn có thể áp dụng:

• Hàng tuần: Kiểm tra phớt có rò rỉ không. Quan sát nhiệt độ bề mặt và tiếng ồn.
• Hàng tháng: Vệ sinh sơ bộ, kiểm tra áp lực đường xả nếu có hệ thống rửa.
• Hàng quý: Tháo kiểm tra trực tiếp tình trạng phớt, thay nếu thấy mòn quá mức.
• Hằng năm: Tổng kiểm tra hệ thống bơm, thay thế các linh kiện tiêu hao như phớt, gioăng, bạc đạn.

Một số hệ thống lớn nên sử dụng sổ nhật ký bảo trì, ghi lại thời gian thay phớt, loại phớt đã dùng, điều kiện làm việc… để phân tích và tối ưu.

6. Đào tạo người vận hành

Trong nhiều trường hợp, chính người vận hành lại là nguyên nhân khiến phớt hỏng nhanh do:

• Khởi động máy bơm khi chưa có nước
• Vô tình đóng van xả khiến bơm hoạt động quá áp
• Không phát hiện rò rỉ nhỏ kịp thời

Đào tạo cơ bản cho người vận hành về phớt và nguyên lý hoạt động của hệ thống bơm sẽ giúp phòng tránh nhiều rủi ro. Một đội ngũ có kiến thức sẽ bảo vệ tốt hơn thiết bị đắt tiền trong nhà máy.

7. Ưu tiên sử dụng phớt chính hãng

Trên thị trường có rất nhiều loại phớt, từ hàng chính hãng, OEM cho đến hàng trôi nổi không rõ xuất xứ. Để đảm bảo chất lượng và tuổi thọ, bạn nên:

• Chọn phớt của thương hiệu uy tín như Burgmann, John Crane, AES Seal…
• Yêu cầu giấy chứng nhận CO, CQ khi mua hàng
• Tránh mua hàng giá rẻ bất thường, vì có thể sử dụng vật liệu kém chất lượng

Phớt tốt có thể đắt hơn một chút, nhưng giúp hệ thống hoạt động ổn định và giảm thiểu rủi ro ngừng sản xuất không mong muốn.

8. Kết luận

Đối với môi trường vận hành khắc nghiệt, việc sử dụng phớt máy bơm cần được đầu tư cả về kỹ thuật lẫn chiến lược vận hành. Từ việc chọn đúng loại phớt, lắp đặt đúng kỹ thuật, đến sử dụng hệ thống phụ trợ và bảo trì định kỳ — tất cả đều góp phần kéo dài tuổi thọ phớt và đảm bảo hệ thống vận hành liên tục, hiệu quả.

Nếu bạn đang vận hành hệ thống có nhiều biến động nhiệt độ, hóa chất hoặc tạp chất, đừng bỏ qua việc nâng cấp phớt và đào tạo nhân sự — đây chính là cách tiết kiệm lâu dài và bảo vệ thiết bị tối ưu nhất.

Click vào để xem chi tiế các loại phớt bơm